Radiotherapie richtlijnen bij hematologische aandoeningen

Version:
2
Revision date:
15 mei 2024

Deze richtlijn is een verkort overzicht van radiotherapie-richtlijnen en -protocollen.

Hodgkin lymfoom

Nadere informatie is te vinden in de HOVON-richtlijn Hodgkin lymfoom 

Bij stadium I en II is een pre-chemo plannings(PET-)CT noodzakelijk om het bestralings-doelvolume zo beperkt mogelijk te houden.
Bij twijfel kan contact gezocht worden met de dienstdoende hemato-radiotherapeut (tel 06 29 63 36 08).

Klassiek type Hodgkin lymfoom

Stadium I-II Radiotherapie is standaard-indicatie na afronden chemotherapie
dosis Afhankelijk risicofactoren GHSG en EORTC 20-30Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe Met pre-chemo plannings(PET-)CT
Zonder pre-chemo plannings(PET-)CT
Involved-node principe
Involved-site principe
techniek Fotonen; Protonen op basis positief planvergelijk (reductie risico op cardiale toxiciteit; secundair tumorrisico)  
Stadium III-IV Radiotherapie alleen bij metabole incomplete response (Deauville 4-5)
dosis   30-36Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   IJsbergprincipe
techniek Fotonen; Protonen op basis positief planvergelijk (reductie risico op cardiale toxiciteit; secundair tumorrisico)  
  Radiotherapie ter palliatie  
dosis Dosis afhankelijk locatie en levensverwachting 4-30Gy – variabele fractiedosis
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Fotonen  

Nodular lymphocyte predominant Hodgkin lymphoma (nodular paragranuloom)

Stadium I-II Primaire radiotherapie  
dosis   30Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Involved-site principe
techniek Fotonen; Protonen op basis positief planvergelijk (reductie risico op cardiale toxiciteit; secundair tumorrisico)  
  Radiotherapie ter palliatie  
dosis Dosis afhankelijk locatie en levensverwachting 4-30Gy – variabele fractiedosis
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Fotonen  

Non-Hodgkin lymfoom

Indolent non-Hodgkin lymfoom:

Folliculair non-Hodgkin lymfoom; MALT lymfoom*,**

Stadium I-(beperkt) II Primaire radiotherapie  
dosis   24Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Involved-site principe
techniek Fotonen; Protonen op basis positief planvergelijk (reductie risico op cardiale toxiciteit; secundair tumorrisico)  

* Bij stadium IE en IIE MALT lymfoom van de maag wordt bestraling toegepast indien HP-eradicatie gefaald heeft

** Bij specifieke lokalisaties kan, ook vanwege mogelijke toxiciteit, ook voor 4Gy à 2Gy/fractie gekozen worden; dit betreft alle stadia

Stadium III-IV Radiotherapie ter palliatie  
dosis   4Gy à 2Gy/fractie of 4Gy à 4Gy/fractie
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Fotonen  

Agressief non-Hodgkin lymfoom:

Bij stadium I agressief non-Hodgkin lymfoom is een pre-chemo plannings (PET-)CT noodzakelijk om het bestralings-doelvolume zo beperkt mogelijk te houden.
Bij twijfel kan contact gezocht worden met de dienstdoende hemato-radiotherapeut (tel 06 29 63 36 08).

De meest voorkomende vorm van een agressief non-Hodgkin lymfoom is het diffuus grootcellig B-cel lymfoom (DLBCL).
De bestralingsbehandeling van het mantelcellymfoom, het folliculair lymfoom gr 3 en het perifeer T-cel lymfoom is veelal gelijk aan die van het DLBCL.

Diffuus Grootcellig B-cel NHL (DLBCL)

Stadium I Radiotherapie is standaard-indicatie na afronden chemotherapie
dosis Afhankelijk response en locatie 30-36-40Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe Met pre-chemo plannings(PET-)CT
Zonder pre-chemo plannings(PET-)CT
Involved-node principe
Involved-site principe
techniek Fotonen; Protonen op basis positief planvergelijk (reductie risico op cardiale toxiciteit; secundair tumorrisico)  
Stadium II-IV Overweeg radiotherapie bij (metabole) incomplete response
dosis Afhankelijk response en locatie 30-36-40Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   IJsberg principe
techniek Fotonen; Protonen op basis positief planvergelijk (reductie risico op cardiale toxiciteit; secundair tumorrisico)  
  Radiotherapie ter palliatie
dosis Dosis afhankelijk locatie en levensverwachting 4-30Gy – variabele fractiedosis
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Fotonen  

Bijzondere lokalisaties:

Primair scleroserend mediastinaal B-cel lymfoom
Stadium I-II Radiotherapie bij metabole incomplete response (Deauville 4-5) ; ter overweging bij bulky ziekte en Deauville 3
dosis Afhankelijk response 30-36Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe Met pre-chemo plannings(PET-)CT
Zonder pre-chemo plannings(PET-)CT
Involved-node principe 
Involved-site principe
techniek Fotonen; Protonen op basis positief planvergelijk (reductie risico op cardiale toxiciteit; secundair tumorrisico)  
Testis-lymfoom
  Radiotherapie na afronden systemische (en intrathecale) behandeling
dosis   30Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Contralaterale testis
techniek Elektronen  
Bot-lymfoom
Stadium I Radiotherapie na afronden systemische behandeling
dosis Afhankelijk response 30-36Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Aangedane bot
techniek Fotonen  
Bot-lymfoom
Stadium II-IV Radiotherapie bij metabole incomplete response (Deauville 4-5) ; ter overweging bij majeure cortexonderbreking/fractuur  
dosis Afhankelijk response 30-36Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Aangedane bot
techniek Fotonen  
Maag-lymfoom
  Radiotherapie na afronden systemische behandeling
dosis Afhankelijk response 30-36Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   4D-CT
techniek Fotonen  

Primair Centraal Zenuwstelsel Lymfoom (PCNSL)

Consolidatie behandeling bestaat in principe uit autologe stamceltransplantatie (ASCT)
Indien patiënt niet in aanmerking komt voor ASCT en leeftijd ≤ 60 jaar kan radiotherapie worden overwogen.

  Radiotherapie na afronden systemische (en intrathecale) behandeling
dosis  Afhankelijk response 30-40Gy à 1.5/2Gy/fractie (SIB-techniek)
bestralinsprincipe   hersenen inclusief basale meningen (eventueel orbitae)
techniek Fotonen  
  Primaire radiotherapie, indien patiënt geen kandidaat systemische therapie
dosis Afhankelijk levensverwachting 20-40Gy
bestralingsprincipe   hersenen inclusief basale meningen (eventueel orbitae)
techniek Fotonen  

Nasaal type NK-T cel lymfoom

Stadium I-II Upfront radiotherapie, gevolgd door systemische therapie
dosis   28 fracties à 1.8/Gy/fractie (SIB-techniek)
bestralingsprincipe   Tumorlokalisatie, aangrenzende neusbijholtes +/- lymfklierstations
techniek Protonen op basis positief planvergelijk (reductie risico op cognitieve functiestoornissen)  

Cutane lymfomen:

Bij een R0 excisie van een klein primair cutaan B-cel of T-cel lymfoom wordt in principe een expectatief beleid gevoerd.

Primaire cutane B-cel lymfoom

Primair cutaan follikelcentrumlymfoom; Primair cutaan marginale zone B-cellymfoom:

  Primaire radiotherapie bij solitair/gelokaliseerd
dosis   24Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Laesie met marge
techniek Elektronen  
  Radiotherapie ter palliatie  
dosis Dosis afhankelijk locatie 4-20Gy – variabele fractiedosis
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Elektronen  

Primair cutaan B-Cel Lymfoom, Leg Type

Bij stadium I is een pre-chemo consult en/of plannings CT van belang om het bestralings-doelvolume goed te kunnen identificeren.
Bij twijfel kan contact gezocht worden met de dienstdoende radiotherapeut (tel 06 29 63 36 08).

Stadium I  Radiotherapie na afronden systemische behandeling
dosis   30-36Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Laesie met marge
techniek Fotonen danwel elektronen  
  Radiotherapie zonder systemische therapie of ter palliatie
dosis Dosis afhankelijk locatie en prognose 4-40Gy – variabele fractiedosis
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Fotonen danwel elektronen  

Primaire cutane T-cel lymfoom

Mycosis fungoides

  Radiotherapie bij gelokaliseerde ziekte
dosis   20Gy à 2.5Gy/fractie
bestralingsgsprincipe   Laesie met marge
techniek Elektronen  
  Radiotherapie bij gegeneraliseerd ziekte
dosis Dosis afhankelijke locatie 20Gy à 1.75Gy/fractie
12Gy à 2Gy/fractie 2x week
bestralingsgsprincipe   Gehele huid (TSE= total skin irradiation) met evt. boost op bulky laesies
techniek Elektronen (LUMC)  
  Radiotherapie ter palliatie
dosis Dosis afhankelijk locatie 8Gy à 4Gy/fractie
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Elektronen  

CD30-positief grootcellig anaplastisch T-cellymfoom

  Radiotherapie bij gelokaliseerde ziekte
dosis   20Gy à 2,5Gy/fractie
8Gy à 4Gy/fractie bij recidief
bestralingsgsprincipe   Laesie met marge
techniek Elektronen  

Overige cutane T-cellymfomen:

Beleid is afhankelijk subtype, in specifieke situaties kan primaire radiotherapie met curatieve intentie worden overwogen

  Radiotherapie bij gelokaliseerde ziekte
dosis   30 Gy à 2Gy/fractie
bestralingsgsprincipe   Laesie met marge
techniek Elektronen  

Secundaire cutane lymfomen

  Radiotherapie ter palliatie
dosis Dosis afhankelijk agressiviteit 4-20Gy – variabele fractiedosis
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Elektronen  
Bij uitgebreide localisaties overweeg Total skin irradiation (TSE) 2x2Gy (LUMC)

Solitair plasmacytoom – Multipel Myeloom

Solitair plasmacytoom

  Primaire radiotherapie
dosis Dosis afhankelijk grootte 40-46Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Laesie met marge
techniek Fotonen  

Multipel myeloom

  Radiotherapie ter palliatie
dosis Dosis afhankelijk lokalisatie en levensverwachting 8-30Gy – variabele fractiedosis
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Fotonen  

Leukemie

ALL CZS-lokalisatie

  Primaire radiotherapie sanctuary site
dosis Dosis afhankelijk (geplande) TBI 18-24Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   hersenen, incl. basale meningen
techniek Fotonen  

Splenomegalie (bijv. bij CML; CLL)

  Radiotherapie ter palliatie
dosis Dosis modificatie op grond van hematologische toxiciteit 4-12Gy à 0,5Gy/fractie; ip 2-3/wk
bestralingsprincipe   milt
techniek Fotonen  
  Radiotherapie ter palliatie
dosis Dosis afhankelijk lokalisatie en levensverwachting 4-20Gy – variabele fractiedosis
bestralingsprincipe   Klachtengevende lokalisatie
techniek Fotonen  

Radiotherapie rondom CART-cel therapie

De indicatie voor radiotherapie als pre-bridging, bridging of salvage therapie in de CART-cel therapie setting wordt op het MDO gesteld. Hierbij wordt het doelgebied, timing (tov aferese) en de dosis besproken.

Bridging-prebridging
dosis Dosis afhankelijk 2x4Gy – 5x4Gy – 10x3Gy
bestralingsprincipe   (deel van) zichtbare lokalisaties
techniek Fotonen  
Salvage- “curatief”
  Radiotherapie ter conditionering  
dosis Dosis afhankelijk tijd tot recifief, doel en doelgebied 10×3 Gy – 15x2Gy – 18x2Gy
bestralingsprincipe   PET positieve lokalisaties
techniek Fotonen  

Total Body Irradiation (TBI)

De indicatie voor een myeloablatieve danwel non-myeloablatieve (reduced-intensity conditionering = RIC) conditionering voorafgaand aan een stamceltransplantatie (SCT) wordt door de hematoloog gesteld.

Myelo-ablatieve conditionering
  Radiotherapie ter conditionering
dosis Dosis afhankelijk leeftijd, gekozen conditionering 12Gy-eq in 6 fracties
Dosisreductie longen : 9 Gy-eq in 6 fracties
bestralingsprincipe   Gehele lichaam
techniek Fotonen  
Niet-myelo-ablatieve conditionering
  Radiotherapie ter conditionering
dosis Dosis afhankelijk aard transplantaat 2-4Gy à 2Gy/fractie
bestralingsprincipe   Gehele lichaam
techniek Fotonen  

Bestralingsprincipes

Involved node RT (INRT):
Bestraling van de aangedane klieren c.q. kliergebieden vóór chemotherapie, zonder electieve bestraling van niet aangedane lymfeklieren in dezelfde of aanliggende lymfklierregio’s. Aanwezigheid prechemo – plannings(PET)CT scan in bestralingshouding noodzakelijk.

Involved site RT (ISRT):
Bestraling van de vóór chemotherapie klinisch aanwezige aangedane gebieden, inclusief electieve bestraling van een deel van de klieren in dezelfde lymfklierregio (marge 2-4cm). Dit wordt toegepast bij afwezigheid prechemo – plannings (PET)CT-scan, waarbij de onzekerheden van het ontbreken van precieze beeldvorming worden meegenomen

Involved field (IF):
Bestraling van de vóór chemotherapie klinisch aanwezige aangedane gebieden, inclusief electieve bestraling van klieren in dezelfde lymfklierregio.

IJsbergbestraling:
Bestraling van PET-positieve restlaesies na uitgebreide chemotherapie.

Klassieke/verouderde bestralingsvelden:

Mantelveld bestraling:
Bestraling van alle lymfklierstations boven het diafragma, namelijk hals/supraclaviculair bdz, axillae bdz., mediastinum en hili bdz.
Subtotale lymfklierbestraling (STNI):
Bestraling van zowel alle lymfklierstations boven het diafragma als onder het diafragma (t/m de 4e lumbale wervel), alsmede de milt (=mantelveld + para-aortaal + milt).
Totale lymfklierbestraling (TNI):
Bestraling van zowel alle lymfklierstations boven het diafragma als onder het diafragma (t/m de 4e lumbale wervel, inclusief de iliacale klieren in het kleine bekken), alsmede de milt (=mantelveld + para-aortaal + iliacaal + milt).
Beperkt involved field (IF):
Het beperkt IF beslaat de vóór chemotherapie klinisch aanwezige aangedane gebieden, inclusief 2-4 cm electieve uitbreiding van het bestralingsgebied van klieren in dezelfde lymfklierregio.

Bijwerkingen van bestraling

De bijwerkingen van een bestraling zijn sterk afhankelijk van locatie bestraling, veldgrootte, fractiedosis en totale dosis.

Veel voorkomende acute bijwerkingen

  • Vermoeidheid
  • Voorbijgaande toename van pijnklachten of neurologische klachten
  • Huidreactie / Haarverlies
  • Tr. Digestivus (o.a. stomatitis, oesophagitis, diarree, misselijkheid en braken.)
  • Tr. Respiratorius (o.a. droge hoest)
  • Tr. Urogenitalis (o.a. verhoogde mictiefrequentie, dysurie, nycturie)
  • Beenmergdepressie

Late bijwerkingen
Pneumonitis, longfibrose, pericarditis, hypothyreoïdie, signe de L’Hermitte, myelopathie, steriliteit, cataract, subcutane fibrose, verhoogd risico cardiovasculaire aandoeningen en secundaire tumoren.

N.B.
bestraling van de milt kent het risico op een afunctionele milt.
Dit geldt zeker bij bestraling tot een gemiddelde dosis in de milt van tenminste 20Gy of een myelo-ablatieve conditionering voorafgaand aan een stamceltransplantatie.
Deze patiënten dienen profylaxe te krijgen conform patiënten die een splenectomie hebben ondergaan

Preventie klachten radiatie oedeem
In principe worden corticosteroïden niet standaard voorgeschreven rond een bestralingsbehandeling. In geval van spoedbestralingen bij neurologische klachten wordt het veelal wel gedaan.

Dosering dexamethason
Dexamethason tijdens bestraling 2-4 mg per dag; denk aan afbouwschema te starten ofwel tijdens ofwel na de bestraling. De duur van dit afbouwschema is afhankelijk van de duur van het dexamethason-gebruik en de aanwezigheid van klachten.
Bij langdurig (> 3 weken) dexamethason gebruik (≥ 3 mg/dag) dient PJP profylaxe te worden voorgeschreven (cotrimoxazol 480 mg 1 dd po).

Tumorlysis syndroom (TLS) profylaxe
Bij bulky lymfoom wordt  allopurinol voorgeschreven ter voorkoming van het tumorlysis-syndroom (dag 1-5 van de bestraling; dosering afhankelijk van de kreatinineklaring):

Kreatinine klaring Dosering allopurinol
≥ 50 ml/min 300 mg/dag
≥ 30-50 ml/m 200 mg/dag
< 20 ml/min 100 mg/3 dagen

Beenmergbelasting door bestraling (globaal)

Schedel  10%   Mantelveld   ± 25%
Ribben + sternum 10%   Para-aortaal   ± 15%
CWK 5%    __________ +  
TWK 15%   STNI   ± 40%
LWK 10%   Broekveld   ± 30%
Sacrum 15%   __________ +  
Bekken + proximale femora 25%   TNI   ± 70%