De meeste verworven stollingsstoornissen verdwijnen als de oorzaak ervan adequaat behandeld is. Soms is er sprake van een min of meer geïsoleerde deficiëntie.
Verworven afwijkingen
- Synthesestoornis
- leverinsufficiëntie
- vitamine K deficiëntie
- medicamenteus (coumarine, penicilline, asparaginase)
- Verlies/verbruik
- diffuse intravasale stolling (sepsis, maligniteit)
- hemodilutie (t.g.v. massale transfusie)
- nefrotisch syndroom
- amyloïdose
- Remmer (auto antistof tegen stollingsfactor/verworven hemofilie).
Deficiënties kunnen aangevuld worden door producten uit tabel 3.6. Dikwijls is er sprake van een tekort aan verscheidene stollingsfactoren. Dan is Omniplasma de meest adequate behandeling. Enkele specifieke situaties worden hieronder beschreven. Het betreft Vitamine K deficiëntie of vitamine K antagonisten, directe orale anticoagulantia, heparine effect, fibrinolyse en DIC.
Bloedingen door Vitamine K deficiëntie en gebruik van vitamine K antagonisten
Bij bloedingen of ingrepen bij vitamine K antagonisten moet deze verminderd, gestopt of gecoupeerd worden.
Men onderscheidt de volgende situaties:
- Niet ernstige bloeding:
- vitamine K antagonist stoppen of verminderen.
- Eventueel vitamine K 1-5 mg per os. Bij slechte resorptie s.c. (Nooit i.m. en liever niet i.v.).
- Ernstige/levensbedreigende bloeding of spoedeisende operatie:
- Vitamine K antagonist stoppen
- Vitamine K 5-10 mg per os. Bij slechte resorptie s.c. (Nooit i.m., liever niet i.v.).
Toedienen i.v. 10 mg in 50 ml fysiologisch zout, niet sneller dan 1 mg/minuut (cave anafylaxie). - 4 factoren concentraat (Cofact®). De gewenste INR waarde is afhankelijk van de klinische situatie. In tabel 3.13 staat een aan het lichaamsgewicht aangepaste dosering van 4 factoren concentraat (Cofact®, Sanquin) in ml. Er zijn flacons van 10 en van 20 ml.
- Niet spoedeisende operaties:
Afhankelijk van de soort OK:- Toediening vitamine K antagonist verminderen of stoppen.
- Eventueel 1-2 mg vitamine K per os.
N.B. door de lange halfwaardetijd van fenprocoumon dient de INR ook op de dagen na toediening van vierfactorenconcentraat te worden vervolgd. Zo nodig kan nog extra vitamine K worden toegediend.
| INR / TT |
7.5 3% |
5.9 4% |
4.8 5% |
4.2 6% |
3.6 7% |
3.3 8% |
3.0 9% |
2.8 10% |
2.1 15% |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| gewicht (kg) | Dosering Cofact® (ml) | ||||||||
| 50 | 40 | 40 | 40 | 30 | 30 | 30 | 20 | 20 | 0 |
| 60 | 50 | 50 | 40 | 40 | 30 | 30 | 30 | 20 | 0 |
| 70 | 60 | 50 | 50 | 50 | 40 | 40 | 30 | 30 | 0 |
| 80 | 60 | 60 | 60 | 50 | 50 | 40 | 40 | 30 | 0 |
| 90 | 60 | 60 | 60 | 60 | 50 | 50 | 40 | 30 | 0 |
| 100 | 60 | 60 | 60 | 60 | 60 | 50 | 40 | 40 | 0 |
| INR / TT |
7.5 3% |
5.9 4% |
4.8 5% |
4.2 6% |
3.6 7% |
3.3 8% |
3.0 9% |
2.8 10% |
1.5 30% |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gewicht (kg) | Dosering Cofact® (ml) | ||||||||
| 50 | 60 | 60 | 60 | 50 | 50 | 50 | 40 | 40 | 0 |
| 60 | 80 | 70 | 70 | 60 | 60 | 60 | 50 | 50 | 0 |
| 70 | 90 | 80 | 80 | 70 | 70 | 70 | 60 | 60 | 0 |
| 80 | 100 | 100 | 90 | 90 | 90 | 80 | 80 | 70 | 0 |
| 90 | 100 | 100 | 100 | 90 | 90 | 90 | 80 | 80 | 0 |
| 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 90 | 90 | 80 | 0 |
Wijze van toediening
Het 4 factoren concentraat dient na oplossen direct intraveneus te worden toegediend met een snelheid van 2 ml per minuut.
Contra-indicaties, bijwerkingen en waarschuwingen bij het gebruik
Er zijn geen contra-indicaties bekend. Als bijwerkingen zijn allergische reacties en trombotische complicaties, in de vorm van DIS, trombo-embolieën en myocardinfarct, beschreven. Voorzichtigheid dient daarom betracht te worden bij patiënten met coronaire hartziekten, leverziekten, postoperatieve patiënten en bij patiënten met een verhoogd risico op trombose of DIS.
Bloedingen of spoedoperaties bij gebruik directe orale anticoagulantia
Er zijn nieuwe orale anticoagulantia op de markt, te weten directe trombine remmer, als dabigatran en factor Xa remmers, als rivaroxaban, apixaban, edoxaban.
De behandeling bij bloedingen bij gebruik van Dabigatran, Rivaroxaban , Apixaban en Edoxaban staat beschreven in het hoofdstuk Complicaties tijdens antistolling / correctie hemostase.
Bloedingen of spoedoperaties bij heparinegebruik
Bij bloedingen of ingrepen bij heparine gebruik moet de heparine verminderd, gestopt of gecoupeerd worden.
Protamine sulfaat remt de werking van heparine. De werking van LMWH kan slechts ten dele worden geremd. De dosering staat in de onderstaande tabel vermeld. De toediensnelheid is 5 mg/min intraveneus. Protamine dient voorzichtig te worden toegepast. Bij overdosering kan een verlenging van de APTT optreden en kan de bloedingsneiging worden versterkt.
| Ongefractioneerde heparine | Nadroparine | Danaparoïd (Orgaran®) | |
|---|---|---|---|
| Toediening | i.v. of s.c. | s.c. | i.v. of s.c. |
| T ½ | 0.5 – 3 uur | 3 – 4 uur | 25 uur |
| Couperen | protamine: 10 mg (= 1 ml) remt 1400 E heparine die in de laatste 2 uur i.v. zijn toegediend. Maximale dosis = 50 mg, daarna op geleide van APTT | niet of deels te antagoneren met protamine, maximale remming 25 – 50%. | geen mogelijkheid |
Stoornissen van de fibrinolyse
Kenmerken
Bloeding treedt enige tijd na een aanvankelijk adequate bloedstelping op.
Aangeboren afwijking (zeldzaam)
α-2-antiplasmine deficiëntie.
Verworven afwijkingen
- Toegenomen fibrinolyse door:
- leverinsufficiëntie;
- trombolytische therapie;
- acute/promyelocyten leukemie.
Bloedingen door fibrinolyse of trombolytische therapie
In geval van primaire fibrinolyse (laag fibrinogeen, hoog D-dimeer, laag antiplasmine), zonder dat er aanwijzingen voor DIC (d.w.z. normaal antitrombine en bloedplaatjesaantal) kan er sprake zijn van een ernstige bloedingsneiging. Dit wordt o.a. gezien bij acute promyelocyten leukemie, prostaat carcinoon en primaire amyloidose. Suppletie met fibrinogeen concentraat (Fybriga (= 1 gr, fibrinogeen)) is geïndiceerd bij fibrinogeen < 0.8 g/l of in geval van bloedingen bij fibrinogeen < 1.0 g/l. Bij meerdere stollingsfactordeficiënties dient eerst gesuppleerd te worden met fresh frozen plasma (FFP) (hierin zit 2.7 g/l fibrinogeen). Indien dan nog steeds fibrinogeen < 1.0 g/l, kan fibrinogeen concentraat worden toegediend.
Bij bloedingen door trombolytische therapie dient de therapie onderbroken te worden en dient stollingsonderzoek verricht te worden (DIC pakket). Bij ernstige bloedingen kunnen de volgende middelen toegediend worden:
- omniplasma (10 ml/kg) streven naar APTT < 1.5 maal verlengd
- fibrinogeen (als fibrinogeen < 1 g/l)
- Cyklokapron (4x 1 gram/24 uur i.v. of per os).
| Product | Vorm | Dosering | Informatie |
|---|---|---|---|
| Tranexaminezuur Cyklokapron® |
500 mg = 5 ml ampul; 500 mg tablet | i.v.: 10-15 mg/kg/dag: meestal 3-4dd 1 gram; p.o.: 3-4dd 1 gram (1 dag voor tot 10 dagen na ingreep) |
|
| 4-Factorenconcentraat Cofact® |
250 IE flacon (factor IX) |
500-1000 IE bij “doorschieten” coumarines: zie tabel 3.13 |
|
| Desmopressine Minrin® |
4 μg = 1 ml ampul 0.1 mg/ml |
i.v.: 0.3 μg/kg in 30 minuten |
|
| neusdruppel 150 μg/dosis neusspray |
intranasaal: 150 μg per neusgat. | ||
| Fytomenadion Konakion MM® |
10 mg = 1 ml ampul 20 mg = 1 ml druppelvloeistof |
Niet-ernstige bloeding:
Ernstige bloeding:
|
|
| rFactor VIIa Eptacog-alpha Novoseven® |
Flacons van 1, 2, 5, 8 mg. Eindconcentratie altijd 1 mg/ml |
90 μg/kg bolus, evt. te herhalen na 2 uur. Continue toediening 17 μg/kg/uur. |
|
| * Voor stollingsfactoren zie betreffend hoofdstuk. | |||
Diffuse intravasale stolling (DIS, DIC)
Oorzaken
Infectieus/sepsis
Obstetrische complicaties
Maligniteit
(Schedel)trauma
Laboratoriumonderzoek
Verlenging APTT en PT, verlaagd bloedplaatjesaantal, antitrombine en antiplasmine, verhoogd D-dimeer, verlaagd of normaal fibrinogeen.
Behandeling
Bij de behandeling van DIS is het van belang regelmatig laboratoriumonderzoek (DIS pakket) te vervolgen om zonodig de behandeling aan te passen.
De behandeling bestaat uit:
- behandelen van het onderliggend lijden (sepsis, maligniteit);
- Omniplasma op geleide van laboratoriumuitslagen (streven naar APTT en PT); ≤ 1.5 x normaalwaarde.
- toediening van trombocytentransfusies, indien trombocyten < 40 x 109/l
- alleen bij manifeste trombotische complicaties is ongefractioneerde heparine nodig in een zo laag mogelijke dosis (vaak is 7500–10000 E/24 uur i.v. voldoende).
Hemodilutie
- Omniplasma op geleide van laboratoriumuitslagen.
- Bij, in verhouding tot andere factoren, erg laag fibrinogeen (< 0.8 g/l) aanvullen met fibrinogeenconcentraat (Fibryga®).