Extravasatie met chemotherapie

 Een extravasatie is het onbedoeld buiten het bloedvat terecht komen van intraveneuze geneesmiddelen en vloeistoffen.

Herkennen van extravasatie

Een extravasatie kan als volgt herkend worden:

• verkleuring van de huid: roodheid/bleek/vlekkerig
• zwelling van de huid
• temperatuur van de huid: kouder of warmer
• tintelingen/sensibiliteitsverlies van de huid
• pijn/brandend gevoel van de huid
• verminderde snelheid of plots stoppen van het infuus
• lekkage van het infuus langs de insteekopening 

Algemene maatregelen

• Stop onmiddellijk infusie en probeer zoveel mogelijk extravasaat te aspireren via de infuusnaald met een lege 3-5 ml spuit.
• Laat de infuusnaald zitten.
• Markeer met een stift het gebied waar veranderingen van de huid te zien zijn en/of de patiënt klachten aangeeft.
• Leg het lichaamsdeel hoog.
• Overleg met plastisch chirurg.
• Behandel volgens de specifieke richtlijnen uit onderstaande tabel.
• Leg de geconstateerde extravasatie en behandeling vast in het medisch en verpleegkundig dossier van de patiënt. De plastisch chirurg die in consult is gevraagd, registreert de extravasatie in de complicatieregistratie. 
• Informeer de patiënt over de extravasatie en de behandeling.

Noodset extravasatie

Enkele afdelingen hebben een noodset op voorraad (zie HIX – leenlijst, type extravasatie).

Samenstelling noodset:

Specifieke maatregelen (zie tabel)

Lokaal koelen

Breng onmiddellijk een droog coldpack aan, gedurende minstens 1 uur, en vervolgens enkele malen per dag voor minimaal 15 min per keer.

Droge warmte

Leg gedurende 1 tot 2 dagen 4dd voor 20 min een warm droog kompres/hotpack op de aangedane zone.

Dexrazoxaan (Savene Kit®)

Savene® 1000 mg/m² i.v. binnen 6 uur na extravasatie (hoe eerder hoe beter) op dag 1, 1000 mg/m² op dag 2, 500 mg/m² op dag 3 (zie productinformatie). Koude kompressen dienen tenminste 15 min vóór toediening van dexrazoxaan te zijn verwijderd. De hematoloog schrijft de dexrazoxaan voor via HIX. Deze behandeling NIET combineren met DMSO.

Dexrazoxaan is een risicovolle stof en moet bereid worden in de apotheek. Neem contact op met ziekenhuisapotheker:

DMSO (dimethylsulfoxide)

Applicatie van DMSO 100% elke 8 uur, penselen en aan de lucht laten opdrogen (zonder verband) gedurende minimaal 7 dagen. Breng na het drogen evt. een niet-afsluitend verband aan. Deze behandeling NIET combineren met dexrazoxaan.

Hyaluronidase

Injecteer hyaluronidase 150 IE=1 ml, afhankelijk van de ernst tot max 1500 IE. Overweeg om 0,4 ml van deze dosis rechtstreeks via de katheter toe te dienen en de rest van de dosis sc langs de rand van de extravasatie, anders sc (of intradermaal) als afzonderlijke injecties van 0,2 ml langs de rand van de extravasatie.

Natriumthiosulfaat 4%

Injecteer gebied met 5 ml 4% natriumthiosulfaatoplossing (1,6 ml natriumthiosulfaat 25% + 8,4 ml water voor injectie).

Specifieke behandeling van extravasaties van cytostatica

Bronvermelding

• Erasmus MC protocol. Cytostatica, behandeling van extravasatie bij cytostatica.
• I. Mader, P.R. Fürst-Weger, R.M. Mader, E. Nogler-Semenitz, S. Wassertheurer. Extravasation of cytotoxic agents. Compendium for prevention and management. 2nd edition. Springer-Verlag Wien. 2010
• Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA). Crashkaart oncolytica 2011.
• European_Oncology_Nursing_Society. Extravasatierichtlijnen 2007. [Internet] 2007 [20-01-2010]; Available from: http://www.cancernurse.eu/documents/EONSClinicalGuidelinesSection6-nl.pdf
• Huitema ADR, Beijnen JH, Egas EF, Baars JW. Monografieën cytostatica [Internet] 2008; Available from: http://www.slotervaartziekenhuis.nl/Portals/9/monografieen_2008.Pdf
• Crashkaart oncolytica versie 6.1; NVZA

Chemotherapie op huid of in oog