Jehovah’s Getuigen wensen vanuit hun geloofsovertuiging in het algemeen niet te worden behandeld met bloedproducten zoals erytrocyten- en trombocytenconcentraten of plasma. Dit kan op gespannen voet staan met de opvattingen die de arts heeft over de behandeling van de patiënt. Enige informatie over de (juridische) mogelijkheden en onmogelijkheden in dit soort situaties kan behulpzaam zijn om het juiste beleid te bepalen.
Wilsverklaring
Jehovah’s Getuigen hebben in principe altijd een ingevulde en ondertekende wilsverklaring “Vooraf opgestelde medische richtlijn/ontheffing” bij zich, die een bepaling bevat betreffende de ontheffing van de aansprakelijkheid van de behandelaar voor de gevolgen van het niet toedienen van bloed(producten). Voor kinderen < 16 jaar bestaat er een “identiteitskaart” waarin ze zelf een weloverwogen wens kunnen ondertekenen.
Is de patiënt < 16 jaar of wilsonbekwaam, dan is een rol weggelegd voor de wettelijke vertegenwoordiger (WGBO):
- Bij kinderen < 12 jaar ligt de beslissingsbevoegdheid bij deze wettelijke vertegenwoordiger (meestal ouders of voogd).
- Kinderen tussen 12-16 jaar zijn gedeeltelijk beslissingsbekwaam (d.w.z. er is in principe een dubbele toestemming nodig)
- Bij wilsonbekwame patiënten die bovengenoemd formulier bij zich hebben, geldt ook de wil van de patiënt. Is dit formulier niet aanwezig dan moet worden afgegaan op de informatie van de wettelijke vertegenwoordiger.
Behandeling
In principe wordt de wens om geen bloed(product) toegediend te krijgen gerespecteerd. Voor de behandeling kan onderscheid worden gemaakt tussen electieve en spoedeisende zaken. In geval van behandeling moeten kopieën van bovengenoemde formulieren in de status aanwezig zijn.
Electieve ingrepen
Indien bij een electieve ingreep of andersoortige handeling de opererende specialist én de anesthesioloog (voor zover van toepassing) verwachten dat bloed of bloedproducten noodzakelijk zullen zijn, zal dit aan de patiënt meegedeeld moeten worden. Bij verwachte transfusie-indicatie kan erytropoëtine (EPO) worden overwogen en bij de operatie worden vaak à priori zoveel mogelijk bloedstelpende middelen gebruikt. Indien de patiënt zelfs de geringste kans op de noodzaak van bloedtoediening niet aanvaardt en de arts onder deze omstandigheden de ingreep niet wil verrichten, moet de behandeling worden overgedragen. Het ziekenhuis contactcomité (ZCC) voor Jehovah’s Getuigen beschikt over namen van artsen die hiermee ervaring hebben.
Erasmus MC-brede Adviescommissie medisch-ethische vraagstukken m.b.t. Jehovah’s Getuigen en bloedtransfusie
Binnen het Erasmus MC is een commissie opgericht die een adviserende taak heeft bij medisch-ethische dilemma’s in geval van transfusies bij Jehovah’s Getuigen. Deze commissie is een subcommissie van de METC. De leden zijn afkomstig vanuit diverse specialismen aangevuld met een jurist en een medisch-ethicus.
Spoedeisende ingrepen
Bij een spoedeisende of andersoortige behandeling zal de specialist / het ziekenhuis de (schriftelijke) weigering van bloed of bloedprodukten dienen te respecteren.
Eventueel kan contact opgenomen worden met het ZCC voor overname van de behandeling.
Indien de arts bij acute omstandigheden bij wilsonbekwame kinderen < 16 jaar, waarbij geen schriftelijke verklaring van de minderjarige aanwezig is en waarbij de wettelijke vertegenwoordiger geen toestemming voor transfusie geeft, zo ernstig in gewetensnood komt, kan overwogen worden om via een gerechtelijk bevel (bijv. het tijdelijk schorsen van de uitoefening van het ouderlijk gezag) een behandeling af te dwingen.
Van belang is altijd dat de besluitvorming zorgvuldig plaatsvindt en goed wordt gedocumenteerd. De arts moet in een zo vroeg mogelijk stadium met ouders en kind overleggen. Partijen, ook de beide ouders, dienen afzonderlijk te worden gehoord.
De contactgegevens van het Ziekenhuiscontactcomite (ZCC) voor Jehovah’s Getuigen voor onze regio zijn:
R. Platje (contactpersoon voor Erasmus MC Rotterdam)
M: 06 – 52 30 66 11
E-mail: zccrobertplatje@gmail.com
Landelijk vertegenwoordiger (24/7 bereikbaar):
Ziekenhuis informatiedienst voor Jehovah’s Getuigen
T: 0591 68 34 03